dinsdag 6 mei 2025

Bekende nakomelingen

Ik schreef al eerder over bekende familieleden van voorouders, maar vandaag draai ik het eens andersom. Ditmaal is het thema "bekende nakomelingen". 

Albert Peters Mossel en Eva Hendricks is een echtpaar dat heel veel bekende nazaten heeft voortgebracht. Albert en Eva zijn gehuwd op 13 november 1735 in Emmeloord op het eiland Schokland. Eva was toen ongeveer vierentwintig jaar oud, Albert zevenentwintig jaar. Het echtpaar kreeg zeven kinderen. Albert is de eerste die de achternaam "Mossel" is gaan gebruiken. Geen van hun kinderen of kleinkinderen zou de ontruiming van hun geliefde eiland meemaken. 

"Mossels" tekening van M.J. van Adrichem

Bij de ontruiming van het eiland Schokland in 1859 vertrok de bevolking die toen uit ca. 650 personen bestond naar verschillende plaatsen. Mijn voorouder Cornelis Evertsz Mossel vertrok al ruim voor de ontruiming naar Vollenhove. Mijn andere Schokker voorouders vertrokken allemaal naar Kampen, waar het overgrote deel van de bevolking van Schokland uiteindelijk naar toe is vertrokken (ca. 400 personen). Ook Vollenhove (126 personen), Volendam (zeven gezinnen, 54 personen) en Urk waren in trek. De katholieken vetrokken naar Volendam-Edam, Vollenhove en Kampen. De protestanten vertrokken naar Urk. Een enkeling vertrok naar Blokzijl of naar Twente om in de textielindustrie te gaan werken. 

Haven Emmeloord

Vorig jaar was er in het Volendams museum een expositie over de Schokker roots van veel bekende personen uit Volendam. Dit naar aanleiding van het verschijnen van het boek van Eva Vriend "Het eiland van Anna". Ik ben helaas zelf niet naar de tentoonstelling geweest, maar ik heb wel kunnen vinden dat erg veel bekende Volendammers dezelfde voorouders delen als ik; bovengenoemd echtpaar Albert Mossel en Eva Hendricks. Ook Anna Diender uit het boek "Het eiland van Anna" is een nazaat van dit echtpaar. 

De zangers Paul de Munnik, Nick Schilder, Jan Dulles, Simon Keizer, zangeressen Annie Schilder en Maribel, presentator Kees Tol en ikzelf delen allemaal dezelfde voorouders. Met een aantal deel ik ook nog andere voorouders, want net zoals op Schokland werd er ook in Volendam bijna alleen maar onderling getrouwd en zijn veel voorouders ook onderling aan elkaar verwant. Zie onderstaande afbeeldingen. Ik had niet gedacht aan zoveel Volendammers verwant te zijn. 

Met Europees Kampioen kogelstoten Jessica Schilder deel ik ook voorouders. Voetballer Joey Veerman, Kees Kwakman, en Geraldine Kemper schijnen tevens Schokker voorouders te hebben, al heb ik niet kunnen vinden of we ook verre familie zijn. 



Van het zangtalent van de bekende Volendamse zangers en zangeressen heb ik helaas niets meegekregen...

zaterdag 26 april 2025

Dirck Philipsz van Adrichem


Dirck Philipsz van Adrichem wordt in de periode tussen het einde van de middeleeuwen en het begin van de gouden eeuw geboren, zo rond 1555, vermoedelijk in Delftshaven. Hij is een zoon van Philip Claesz van Adrichem en Maritgen Claesdr. Hij heeft nog een broertje Claes en nog een jongere zusje Ariaantje. Delftshaven is ontstaan toen in 1389 de Delftshavense Schie werd gegraven om de stad Delft een verbinding met de Maas te geven. Rondom de sluis ontstond het havenstadje. Zo rond 1555 was dankzij de haringvisserij en de walvisvaart Delftshaven uitgegroeid tot een welvarend stadje met zo'n duizend inwoners. 

Delftshaven

Dirck trouwt met een onbekende vrouw zo rond zijn twintigste jaar en krijgt drie kinderen; dochter Maertge, zoon Philip en mijn voorouder Huijbrecht Dircksz van Adrichem. Over zijn gezinsleven is weinig bekend. Zijn werkzame leven geeft echter een beter beeld van Dirck als persoon.  

Van 1590 tot 1595 was Dirck Leproosmeester te Delftshaven. Een Leproosmeester is de bestuurder van het Leprooshuis, ook wel Lazarushuis of Proveniershuis genoemd. Melaatsheid, Lepra en Lazerij zijn verschillende namen voor dezelfde aandoening. Lepralijders werden in de 16e eeuw beschouwd als een gevaar voor anderen en mochten daarom niet deelnemen aan het dagelijks leven. Leprozen moesten als herkenningsteken een grote schelp, een zogenaamde lazarusklap op de borst en een zwarte hoed met een witte band er om dragen. Met kleppers moest hij anderen waarschuwen voor besmettingsgevaar van zijn persoon. Om in een Leprooshuis te komen moest je in het bezit zijn van een zogenaamde vuilbrief, hiermee mocht je bedelen om in je onderhoud te kunnen voorzien. Zo'n vuilbrief kon je alleen in Haarlem krijgen. De Sint Jakobskapel aldaar was de enige plek waar potentiële patiënten door schouwmeesters beoordeeld konden worden. Tegenwoordig is Lepra met antibiotica in een paar maanden te genezen. In de 16e eeuw betekende zo'n vuilbrief een levenslange verstoting. Het Leprozenhuis stond altijd buiten de stadsmuren vanwege de mogelijke besmettelijkheid van de ziekte. Tussen Delft en Rotterdam heeft er in de 16e eeuw een Leprozenhuis gestaan waarvan Dirck dus vijf jaar lang bestuurder was. 

In 1589 en 1590 was Dirck de Heilige Geestmeester van Delftshaven. De Heilige Geestmeester werd ook wel de "Vader van de Armen" genoemd. Het was geen kerkelijke functie zoals de naam doet vermoeden. De Heilige Geestmeester werd ieder jaar aangesteld door de bestuurders van een stad of dorp. Voor deze functie kwamen alleen grondbezitters in aanmerking. De Heilige Geestmeesters (er waren er altijd twee) maakten deel uit van het kerkelijk armenbestuur en van het dorpsbestuur en betrokken bij beslissingen over belangrijke dorpsaangelegenheden. Ze hielden toezicht op de inkomsten en uitgaven van de armenkas, de overdracht van goederen toebehorend aan het armenbestuur, het bijhouden van het armenregister. Dirck hield bijvoorbeeld toezicht op o.a. het uitdelen van brood aan de armen. 

Ook was Dirck Stadsrentmeester. De stadsrentmeester was onderdeel van het stadsbestuur en hield toezicht op de in- en uitgaven van het bestuur en bracht verslag uit aan de burgermeester. Tevens was Dirck schout van Schoonderloo. 

Schoonderloo was een, inmiddels verdwenen, ambacht tussen Delftshaven en Rotterdam. Niet veel meer dan een polder met wat huizen en aan de zuidkant grenzend aan Delftshaven. Schoonderloo betekend "mooi uitzicht" en dit slaat waarschijnlijk op het mooie uitzicht op de rivier de Maas. Net als Delftshaven is Schoonderloo uiteindelijk opgegaan in Rotterdam. 

Dirck was in het bezit van twee huizen in Delftshaven, kon lezen, schrijven en rekenen en beklede belangrijke functies in het stadsbestuur van Delftshaven. Geen onbemiddelde man dus. 

"Acten betreffende het voormalig ambacht Schoonderloo bij Rotterdam"

23-7-1589: Dirck Phillipsz. van Adrichem, schout van Schoenreloe, Dirck Jansz. en Govert Jansz., schepenen aldaar, oorkonden dat Jochum Tack, schout van Oisterhout, aan zijn schoonzuster Maritken Duyst overdraagt 17 morgen buitenland dat zijn vrouw uit de nalatenschap van haar ouders heeft, belast ten behoeve van de abdij van Egmond met 12 stuivers per jaar voor het recht van tiendheffing, een en ander volgens het voorlopige koopcontract in 1587 tot stand gekomen door bemiddeling van meester Cornelis Duyst, Jacob

Duyst Jacobsz. en Jan van de Kerckhoff. Bezegeld door de schout.

22-8-1594: Dirck Phillipsz. van Adrichem, schout van Schoenreloe, Gerrit Meesz. Foy en Gerrit Claesz. Tollenaer, schepenen aldaar, oorkonden dat meester Cornelis Duyst van Voorhout en Dirck Duyst van Voorhout Heyndricxsz. als voogden van Kostiaen Quirijnsz.Borsselaer en van Susanna Quirijnsdochter, samen met Magdalena Borsselaer, gehuwd met Jan Pau Jacobsz.. Karel Quyrijnsz. en Erckyen Quiryns overdragen aan Jannitgen Jacobs, gehuwd met Jan van den Kerckhove, als erfgename van haar moeder Maria Duyst, 6 morgen roede land aldaar ten westen van Delfshaven, tussen de hoge dijk en de nieuwe binnendijk. Bezegeld door de schout.

Dirck leefde in Deltfshaven gedurende een roerige tijd. 

In 1566 woedt rond Delft en omstreken de Beeldenstorm. In 1568 is het begin van de Tachtigjarige oorlog. In 1572 plunderen eerst de Watergeuzen Delftshaven nadat ze vijf dagen daarvoor Den Briel hadden ingenomen. Een week later volgden de Spanjaarden die Delftshaven in de as legden.

Aan het einde van het Beleg van Leiden in 1574 werden de polders rond Delftshaven onder water gezet doordat het leger van prins Willem van Oranje de dijken rondom doorstaken. 

In 1577 wordt Piet Heyn geboren in Delftshaven. Dirck zal hem vast gekend hebben, maar hij heeft niet meegemaakt dat hij een groot zeeheld zou worden.

In 1591 werd een groot deel van Delftshaven opnieuw vernield door een grote brand. Vele huizen waren van hout en het vuur sloeg snel over. Daarna werd door Delft verplicht tot het bouwen van stenen huizen. 

In 1602 wordt het gebied getroffen door de gevreesde Pest. In diverse archieven zijn akten te vinden waaruit ik opmaak dat Dirck in 1602 is overleden, circa 48 jaar oud. Misschien wel aan de pest. 

Schepenbrief, waarbij de curator over de boedel van Dirck Philipsz. van Adrichem, in leven Stadsrentmeester op Delfshaven, aan Burgemeesters en Regeerders der stad Delft opdraagt een huis en erf, staande en gelegen op Delfshaven op de Timmerwerf, op de wijze als de doorgestoken waarbrief d.d. 8 okt. 1602 inhoudt. 

Transportakte Voorburg, 13-4-1602: Johan van Soutelande, procureur voor de ene helft Jacob Andriesz, gesubstitueerd secretaris van Delft als curator van de boedel van Dirck Phillipsz (van Adrichem), in zijn leven stads rentmeester te Delffshaven, en Adriaen Adamsz Kerckhove als medevoogd van de kinderen van dezelve Dirck Phillipsz gewonnen bij Adriana van Soutelande voor de ander helft. Partijen verkopen voor f 2.650,- aan Jasper Jacobsz [van Haestregt], tegenwoordig wonende op de woning van Alckemade, een woning en landen met een huis en 7 morgen land als onderpand. Locatie: Oosteinde zuidzijde; O: Crijn Danielsz; Z: Vliet; W: Aeltgen Jansdr (moeder van de koper), weduwe van Gerrit Dircxz; N: Heerweg


Datum decreet;  1602-11-05

Namen eigenaren Jan van Soutelande,procureur Hof van Holland;Jacob Andriesz,plaatsvervangend secretaris van Delft als curator van de boedel van Dirck Philipsz van Adrichem, in zijn leven rentmeester van Delft; Adriaen Adamsz van Kerckhove, als voogd van de kinderen van Dirck Philipsz (van Adrichem) en Adriana van Soutelande

Namen kopers Jasper Jacobsz, op de woning van Alckemade te Voorburg

Onroerend- en roerend goed Voorburg, woning met ca. 7 morgen land (Z. de Vliet, N. heerweg)

Uit de tekst maak ik op dat "Adriana van Soutelande" de moeder is van zijn kinderen, maar ik kan het ook verkeerd lezen. Over Adriana heb ik echter niets kunnen vinden.