Toon de Robbe

Mijn favoriete voorouder van mijn moeders kant is mijn betovergrootvader Antonius Mossel. Waarom weet ik eigenlijk ook niet zo precies. Ik denk dat het komt door de foto van hem die ik als kind zag. Een oude man met een witte baard, keurig in zwart pak op een stoel in de tuin. Hij zag er uit als een opa om mee te knuffelen. Mijn moeder vertelde dat hij visser was geweest en in Vollenhove, waar iedereen een bijnaam heeft, werd hij Toon de Robbe genoemd. Negentig jaar oud is hij maar liefst geworden.

Antonius Mossel, Toon de Robbe

Hoewel de familie Mossel van oorsprong van het eiland Schokland kwamen, werden zowel Antonius Mossel als zijn vader Evert geboren in Vollenhove.

Aan de Vismarkt in Vollenhove gaf moeder Janna Dokman op 27 augustus 1858 het leven aan de kleine Toon. Voor vader Evert was het zijn 3^e kind, voor Janna haar 5^e. Uit haar eerste huwelijk werden twee dochters geboren. Na Antonius werden nog 3 kinderen geboren. Van de zes kinderen die Evert en Janna kregen was Antonius de enige die ouder dan 12 is geworden. Op 6 jarige leeftijd verloor Antonius maar al zijn broers en zusje in maar liefst een paar dagen tijd. (HIER schreef ik al eerder over de hoge babysterfte in de familie Dokman)

Ook de baby die zijn moeder verwachte overleed kwam niet levend ter wereld. Vermoedelijk zijn ze allemaal overleden aan Cholera. In die periode heerste er een epidemie die aan ca. 21.000 mensen in Nederland het leven heeft gekost. De kleine Antonius was als enige kind sterk genoemd om de Kolere, zoals de ziekte ook genoemd werd te overleven. Vervuild drinkwater was een grote oorzaak van de ziekte. De laatste grote uitbraak van cholera was de epidemie van 1865-1867.

Net zoals zijn voorvaders is ook Antonius visser geworden op de Zuiderzee. Het was heel normaal dat je als 8 jarige jongen al met je vader mee ging om te vissen en zo zal hij ook in het vak zijn gerold. Veel keuze zal je daarin niet gehad hebben. Antonius was de eigenaar van de VN10, een schuit van 10 ton. 

Antonius Mossel en Johanna Goossen

Op zijn 24^e trouwde hij met 21^e jarige Johanna Goossen, wiens ouders ook op Schokland waren geboren. Het gezin woonde onder andere op het Fort in Vollenhove. Waar mijn overgrootvader Evert werd geboren. (HIER lees je zijn verhaal) Vijf kinderen werden er in Vollenhove geboren, waarvan twee er jong overleden.

Het Fort in Vollenhove

In nr 99. van het Schokkererf, het blad van de Schokkervereniging stond een prachtig stukje over Antonius te lezen. 

Het artikel had ik ook al eens doorgestuurd gekregen van mevr. Maria Jansen-Klappe, maar de foto van Antonius bij het artikel was voor mij nieuw. 

Ik vind Antonius op deze foto zelfs nog aandoenlijker. Ik zou graag even terug in de tijd willen om met hem een kop thee te drinken en luisteren naar de verhalen van vroeger. Ik zie me al helemaal zitten aan de keukentafel met zo'n ouderwets dik tapijtachtig kleedje er op, een fluitketel op de brandende kachel, een schoteltje Schokkermoppen voor mijn neus... ik dwaal een beetje af...

Antonius Mossel Bron: Schokkervereniging

Met toestemming plaats ik een deel van het artikel. (Als je voor 16,50 per jaar lid wordt van de vereniging kun je online het hele artikel lezen en nog honderden andere artikelen over de Schokkers, en je krijgt 4x per jaar het blad thuis, echt een aanrader!)

In 1888, toen mijn overgrootvader Evert 3 jaar oud was. Haalde Antonius de kranten. In diverse kranten in Nederland en zelfs in Indonesië was te lezen over de heldendaad die hij had verricht.

Op 31 augustus werd prinses Wilhelmina acht jaar en dat werd groots gevierd in Amsterdam. Zo’n 5000 Amsterdamse kinderen vierden op het feestterrein achter het Rijksmuseum de verjaardag van Wilhelmina. Vijf draaimolens, poppenkasten, acrobaten, muziekkorpsen, niets was te gek. Als grote verrassing werd er die dag ook een luchtballon opgelaten.

Dagblad de Tijd 1-9-1888 Bron: Delpher

Eerder die week stond er al een advertentie in de krant waarin de opstijging werd aangekondigd.

Algemeen Handelsblad 29-8-1888 Bron:Delpher

Omstreeks half vijf steeg de luchtballon uiteindelijk op vanuit Amsterdam. Na 3 uur varen begon de luchtballon te dalen en kwam in de Zuiderzee terecht, waar op dat moment Antonius Mossel aan het vissen was. Hij redde beide ballonvaarders en bracht ze weer aan wal.

Zwolsche Courant 1-9-1888 Bron:Delpher

In 1893 verhuisde het echtpaar Mossel met hun kinderen naar Kampen, waar ze nog eens vijfkinderen kregen. Ze verhuisden vaak. Van de Buiten Nieuwstraat, naar de Karpersteeg, naar een huis met prachtig uitzicht over de haven aan de Buitenkade 2 (ik heb wel eens gedroomd dat ik er woonde) en later naar de Pleinstraat.

Buitenhaven te Kampen, met bij de pijl Buitenkade 2

Antonius voerde vanaf dat moment op de KP67.  En ook zijn zoons gingen al vanaf jonge leeftijd mee varen.

Zelfs als de zee in de winter was dichtgevroren gingen ze vissen. Het gezin ging met een slee het ijs op, hakte een bijt en ving zo spiering. Dat dat niet altijd zonder gevaar was bleek uit een anekdote van mijn overgrootvader. Hij vertelde dat ze zo eens waren weggedreven op een ijsschots, maar dat ze door over te springen zich toch hadden weten te redden.

Antonius verruilde de KP67 voor de KP120. Een schuit met de naam ”de vrouwe Johanna”.

De kinderen van Antonius en Johanna werden groot en trouwden. En er werden meer dan 30 kleinkinderen geboren. Antonius en Johanna woonden een tijdje in bij oudste zoon Evert en zijn 13 kinderen aan de Pannekoekendijk. 

Johanna overleed in 1926 op slechts 64 jarige leeftijd. Kort daarna verhuisde zoon Evert met zijn gezin naar Enschede. Na de afsluiting van de Zuiderzee lukte hem niet meer om als visser zijn geld te verdienen en in Enschede kon hij aan het werk in de textielindustrie. Ook Antonius zoon Jacob vertrok naar Enschede en zoon Antonius Dulphanus naar Leiden.

Antonius bleef in Kampen achter met zijn drie dochters en zijn zoon Cees. Ik vraag me vaak af of Antonius zijn zoons en kleinkinderen nog wel eens heeft weergezien. In die tijd was de reis Kampen-Enschede een flinke onderneming en de oorlog zal het ook niet makkelijker hebben gemaakt.

De laatste maanden van zijn leven woonde Antonius aan het Begijneplein nr 2 te Kampen. Hij stierf daar in 1948 op 90 jarige leeftijd. 

Begijneplein Kampen