Over bijzondere ontmoetingen en bijzondere plaatsen

Dat stamboomonderzoek kan leiden tot bijzondere mailcontact met verre familieleden heb ik al meerdere malen ondervonden. Maar dat het ook zou leiden tot echt een grotere familie had ik niet verwacht. Toch begint mijn familie langzaamaan groter te groeien.

In januari van dit jaar had ik samen met mijn achterneef (waar ik ook pas afgelopen jaar kennis mee heb gemaakt) een bijzondere ontmoeting met een achterachterneef en zijn zus van de kant van de familie Hekke. We werden warm welkom geheten in de woning van onze achterachterneef. Het voelde allemaal al meteen heel vertrouwd en we praatten alsof we elkaar al jaren kenden. Prachtige verhalen over de familie Hekke werden uitgewisseld en fotoalbums werden erbij gehaald. De resultaten van jaren van stamboomonderzoek werden vergeleken. En zo kregen we een paar bijzondere verhalen te horen.  

Afgelopen week moest ik mijn zoon ophalen van kamp in Wilsum, Duitsland. Een rit van een klein uurtje, onder andere langs Nordhorn. Het zou een prachtige dag worden en ik besloot op tijd weg te gaan en een middagje Nordhorn er bij aan te plakken om de plaatsen op te zoeken waar mijn voorouders van de familie Hekke gewoond, gedoopt, getrouwd en overleden zijn.

Zittend rechts naast de bruidegom Maria Adelheid Unland met haar man Heinrich Alberink, 

Staand 3e van links, Wilhelmina Getruda Hekke met daarnaast haar man Heinrich van Adrichem. 

Als eerste zocht ik het huis op waar mijn betovergrootmoeder Maria Adelheid Unland heeft gewoond met haar tweede man Heinrich Bernard Alberink. Maria Adelheid Unland kreeg met haar eerste man Hendrikus Hekke acht kinderen. Een van die kinderen was Bernard Michael Hekke, de overgrootvader van de achterachterneef en –nicht waar we in januari zijn geweest. Wilhelmina Gertruda Hekke was een ander kind van het echtpaar en is de overgrootmoeder van mij en mijn achterneef.

Maria Adelheid Unland

Hendrikus Hekke overleed in 1906 op slechts 42 jarige leeftijd aan een longontsteking. Zijn weduwe Maria Adelheid was toen 38 jaar. Twee jaar na zijn overlijden trouwde Maria Adelheid met Heinrich Alberink. En samen kregen ze nog drie kinderen. Helaas zijn ze alle drie op tragische wijze overleden. Het jongste dochtertje van het echtpaar, waaraan Maria Adelheid op 46 jarige leeftijd het leven schonk overleed aan wiegedood, en terwijl de familie rouwde om het verlies van de kleine Anna, ontsnapte de drie jarige Herman aan de aandacht en verdronk het mannetje in het water nabij… De enige zoon die wel in leven bleef werd in de tweede wereldoorlog doodgeschoten in Rusland. Maria Adelheid was op dat moment al overleden, misschien gelukkig maar, want ik vraag me af hoeveel leed een mens kan dragen.

Maria Adelheid Unland(met bezem) en familie

Het huis waar het echtpaar Unland-Alberink woonde had ik snel gevonden in Nordhorn. Een doodlopende straat in een typische Duitse woonwijk met achter een bosschage het Almelo-Nordhorn Kanaal. 

Daarna ben ik naar het centrum gereden, op zoek naar de St. Augustinuskerk. Door de mooie grote koperen koepel op de kerk had ik het gebouw al snel gevonden. 

St. Augustinuskerk Nordhorn

De voordeur stond open, en na enige aarzeling ben ik toch maar naar binnen gestapt. Binnen was het heerlijk koel en stil. Ik was de enige bezoeker in die grote kerk en kon op mijn gemak alles bekijken. Toen ik even op een bankje alles liet bezinken zag ik voor me ineens de doopvont staan waarin vele familieleden in zijn gedoopt. Waaronder mijn betovergrootmoeder Maria Adelheid Unland in 1868.

Doopvont St. Augustinuskerk

Hoewel de huidige St. Augustinuskerk pas in 1913 werd voltooid, worden er al vanaf 1823 katholieken uit Nordhorn in deze doopvont gedoopt. Al vanaf 1578 behoorde dit kleine eiland in de vecht met zijn burcht tot de katholieken van Augustinus. In 1579 werd op deze plek aan de Burgstraße een Residentie huis en kapel gebouwd. In de jaren die volgden werd deze plek meerdere malen bestormd en geplunderd en stortte het gebouw in. In 1712 werd er hier opnieuw een “Kirchlein” gebouwd waarin de Heilige Augustinus werd geweid. Aan het begin van de 19^e eeuw verloren de katholieken door securalisatie* hun kerk op de burcht en belande in handen van drie Marktkoopmannen uit Nordhorn. Voor 6200 gulden werd de kerk uiteindelijk weer terug gekocht door de gemeente.

Residentiehuis en `Kirchlein` 1893

Vanaf 1826 werd het gebouw omgebouwd en tot kerk gebruikt tot 1908. 

Al vanaf het midden van de 19^e eeuw werd er gedacht aan de bouw van een nieuwe kerk, maar door het tekort aan geld en een opnieuw een oorlog werden de plannen uitgesteld. Met de eeuwwisseling werden de plannen weer uit de kast gehaald maar opnieuw was er niet genoeg geld. Daarom werd er naast de oude kerk in 1907 een noodkerk gebouwd om de flink uitgebreide katholieke bevolking een plaats te geven.

Rechts vooraan de nieuwe Augustinuskerk, daarnaast met torentje de noodkerk (1913)

Door de groei van de textiel industrie nam het aantal parochianen zo snel toe dat ook de noodkerk niet meer voldeed. In 1910 werden er al 2.300 Katholieken geteld. In dat jaar werd er mede door toedoen van enkele vooraanstaande textielfabrikanten in Nordhorn genoeg geld bij elkaar gebracht om een nieuwe kerk te bouwen.

Bouw van de nieuwe kerk

In 1911 werd begonnen met de bouw van de nieuwe St. Augustinuskerk op de plek waar de oude kerk stond. Na de bouw, die twee jaar duurde werd het oude doopvont, die steeds mee was verhuisd van het residentiehuis, naar de noodkerk, weer in de nieuwe kerk geplaats.

*Secularisatie is het onteigenen van bezit van de Kerk. Het gaat hier dan meestal om het bezit van land en kloosters dat overgaat van de Katholieke Kerk op de staat.

Nadat ik de kerk had bezichtigt liep in naar het stadspark dat pal naast de kerk ligt. Op zoek naar de oude oliemolen. In de kolk voor deze molen verdronken in 1936 mijn bet-betovergrootmoeder Maria Cecilia Spierts op 75 jarige leeftijd tijdens het doen van de was. 

Kolk bij de Oliemolen in Nordhorn

Nu staan er rondom de kolk volop borden met waarschuwingen om niet te dicht bij het snel stromende water te komen. Maar in 1936 zal het normaal geweest zijn dat de vrouwen uit de omgeving hierin hun was deden. 

Kolk bij de Oliemolen

Ik stel me zo voor dat deze oude vrouw haar evenwicht niet meer kon houden toen ze haar wasgoed uit wou spoelen en voorover in het water viel. Door een combinatie van het snel stromende water, haar lange zware rokken die haar naar beneden trokken en het gebrek aan zwemervaring zal ze heel snel al niet meer te redden zijn geweest.

Overlijdensakte Maria Cecilia Spierts

Nordhorn, 21ten Juni 1904, Vor dem unterzeichneten Standesbeamten erfahlen heute der Persönlichkeit nach bekannt der Fabrikarbeiter Egbert Heinhuis, wohnhaft in Frensdorf und zeigte an, daß die Wittwe Maria Cecilia Hekke geboren Spiertz, 75 Jahre alt, katholischer Religion, wohnhaft in Frensdorf, geboren zu Arnheim in den Niederlanden - verheirathet gewesen mit dem verstorbenen Kutscher Michiel Hekke, Tochter der Eheleute (Name unbekannt), zu Nordhorn, im Oelmühlenkolk am zwanzigsten Juni des jahres tauzend neunhundert und vier Vormittags vier im Mühlenkolke todt aufgefunden sei. Der Anzeiger erklärte daß er aus eigener Wissenschaft unterrichtet sei.

Mijn lunch had ik meegenomen en zittend op een bankje in dat prachtige park met uitzicht op de kerk en het geluid van het water in de oliemolenkolk op de achtergrond heb ik daar gegeten met als enige gezelschap een konijn. 

Soms zou ik graag een tijdmachine willen uitvinden om een kijkje te nemen in het leven van al die mensen waarvan ik het bloed door mijn aderen heb stromen, maar dichter dan waar ik op dat moment was kan ik helaas niet meer bij ze komen.

Al gauw was het tijd om naar Wilsum te vertrekken. Mijn planning was nog even langs het katholieke klooster in Fernswegen, maar toen ik daar aankwam was de zon verdwenen achter de wolken en kwam het met bakken uit de hemel. 

Klooster Frenswegen

Mooi hoe een onverwacht mailtje van een ver familielid me op bijzondere plaatsen brengt. En bij die ene ontmoeting in januari blijft het niet bij, want binnenkort gaan achterneef en ik op bezoek bij de broer van de achterachterneef waar we eerder zijn geweest. Ik denk dat dit weer een bijzondere ontmoeting gaat worden!