Trijntje Kuiper(s)

Soms kom je personen in je stamboom tegen waaraan je eigenlijk niet verwant bent, maar die je om een of andere reden zo interessant vind dat je het niet kan laten om verder in het leven van diegene te duiken.

Trijntje Kuipers is één van die mensen die ik maar niet los kan laten. 

Trijntje trouwde in 1867 met Wijnandus Pieter Josephus Christiaanvan Adrichem. Hij is de broer van mijn bet betovergrootvader Johannes Huibert van Adrichem. 

Wijnandus en Trijntje kregen samen een dochtertje, Petronella Hendrika van Adrichem. Helaas werd Petronella niet oud. Een week na haar eerste verjaardag overleed ze in Den Ham. Meer kinderen van dit stel samen heb ik niet kunnen vinden. Vier jaar na het overlijden van Petronella overleed ook Wijnandus in Veenoord, Sleen, in de provincie Drenthe. Naar het overlijden van Trijntje ben ik echter jaren opzoek. Haar naam komt alleen zo ontzettend vaak voor en dat maakt het zoeken niet makkelijker. Hoeveel uren speuren ik daar toch wel niet in heb zitten….

De afgelopen tijd heb ik weer flink zitten zoeken en ik heb toch een paar verrassende ontdekkingen gedaan die het beeld dat ik van het gezin had volledig overhoop haalde.

Trijntje trouwde pas op haar 44^e met Wijnand en kreeg toen haar eerste kind, tenminste dat dacht ik….

De vader van Trijntje heette Heere Jacobs Kuiper(s), hij was getrouwd met Rompke Douwes. Heere Jacobs Kuipers kwam in 1821 als kolonistenvader aan in Wilhelminaoord. Hij had zijn vrouw en vier kinderen bij zich. Hij was opgezonden door de subcommissie Leeuwarden. Drie jaar en enkele kinderen later (waaronder Trijntje) mocht hij zich een van de eerste vrijboeren in de Ommerschans noemen. Ze kwamen op boerderij nr 14 te wonen en deden dat zo goed dat ze er jaren later nog woonden. In 1841 ging het gezin met ontslag. Het gezin bleef wel altijd in de buurt van de Ommerschans wonen en zijn nooit weer naar Leeuwarden terug gekeerd. Moeder Rompke overlijdt in Avereest in 1859, Vader Heere overlijdt daar 10 jaar later.

In de hoop het overlijden van Trijntje te vinden zocht ik naar overlijdensaktes waarbij Heere Jacobs Kuipers de vader was. De combinatie van de naam “Heere Jacobs Kuipers” komt verder niet voor dus dat maakte zoeken een stuk makkelijker. Alleen vond ik het overlijden van Trijntje nog steeds niet, maar wel het overlijden van een andere Heere Jacob Kuipers in Groenlo. Omdat ik deze naam nog nooit eerder tegenkwam bij iemand die niet aan die familie verwant was, ben ik op zoek gegaan naar zijn geboorteakte. Deze Heere Jacob Kuipers werd op 27 oktober 1852 geboren in Coevorden. Zijn moeder is een Catharina Kuipers wonend in Nieuwleusen en ze beviel in het huis van ene Hendrik Koops. Catharina wordt vermeld als ongehuwd en de vader is onbekend.

Ik kreeg een vermoeden dat deze Catharina Kuipers wel eens “mijn” Trijntje Kuipers kon zijn en ben verder gaan zoeken. Eerst maar eens op zoek gegaan in de aktes van Nieuwleusen en tot mijn verbazing vond ik het ene na het andere kind van een Trijntje Kuipers. De leeftijd kwam steeds overeen en toen ik een dochtertje vond die Rompke Kuipers werd genoemd was ik er toch wel voor 99% zeker dat dit de Trijntje is die met Wijnand trouwde.

Het eerste kindje dat ik heb gevonden van Trijntje is Franciska Kuipers. Franciska werd geboren in Nieuwleusen toen Trijntje 22 jaar was. De geboorte wordt aangegeven door Franciscus Polman, waar Trijntje bij in woonde op dat moment. Dochter Rompke kwam ter wereld 15 maanden na de geboorte van zus Franciska. Ook hier is de aangever Franciscus Polman. En weer stond aangegeven dat Trijntje bij hem in woonde. Hij was brugwachter in Den Hulst (Nieuwleusen). Waarschijnlijk hebben ze gewoond bij brug V aan de Dedemsvaart. De enige brug die ik in Den Hulst heb kunnen vinden. De Dedemsvaart is in Den Hulst inmiddels gedempt maar de brugwachterswoning schijnt er nog steeds te staan.

De Ommerdijkbrug over de Dedemsvaart in Den Hulst, met links het Brugwachtershuis waar Franciscus Polman en Trijntje Kuipers woonden.

Op 23 Mei 1849 wordt in Den Hulst Franciscus Kuipers geboren. Trijntje is dan 25. Opnieuw is het kind geboren in het huis van de 1^e aangever Franciscus Polman.  Dit ventje sterft al naar 9 dagen. Bijna exact een jaar later gaat Franciscus Polman opnieuw de geboorte van en kindje van Trijntje Kuipers aangeven. Dit ventje heet ook Franciscus. 

Franciscus Polman is dan inmiddels blind en kan de geboorteakte niet ondertekenen. Zes maanden na de aangifte van deze geboorte overlijdt Franciscus Polman op 56 jarige leeftijd in Deventer. 

Na al deze geboortes ben ik er wel zeker van dat Franciscus Polman de vader is van al deze kinderen. Maar waarom zijn ze nooit getrouwd? Vanwege het leeftijdsverschil van 30 jaar? 

In de overlijdensakte van Franciscus Polman vind ik dat hij getrouwd was met ene Gerritje Jongbloed. Gerritje was koloniste in de Ommerschans, volgens de akte. 

Na verder speuren vond ik de overlijdensakte van Gerritje. Een half jaar voor het overlijden van Franciscus is Gerritje Jongbloed overleden. Dat heeft de aangever niet geweten en Franciscus misschien ook wel niet….

In de overlijdensakte van Gerritje Jongbloed stond dat ze een ongehuwde vrouw was en overleden in het gesticht te Veenhuizen. 

Franciscus en Gerrit hebben samen vier kinderen gekregen, waarvan een levenloos geboren kindje. Alle kinderen zijn getrouwd in Avereest (Veenhuizen).

Ik vond HIER de stamboom van Franciscus Polman en Gerritje Jongbloed en heb contact opgenomen met de beheerder van de site, die me in contact heeft gesteld met de achterkleinzoon van Franciscus Polman, Frans Polman. 

Ik wou graag weten of het kon zijn dat Franciscus Polman de vader van de vier oudste kinderen van Trijntje Kuipers zou kunnen zijn en hij kwam met een prachtig verhaal.

Hij kon uit zijn hoofd vertellen dat Trijntje als dienstmeisje te werk was gesteld bij de familie Polman-Jongbloed. Trijntje woonde bij het gezin in huis. Franciscus was inderdaad de brugwachter in Den Hulst en dreef daarbij ook een winkeltje om de binnenschippers te bevoorraden. Trijntje hielp hem daarbij. In de geboorteakte van dochter Franciska staat ook dat ze van beroep winkelierster was.

In de woonomgeving van het gezin, nam de streng christelijke burgerij aanstoot aan het ongehuwd samenleven van Franciscus Polman en de veel jongere Trijntje Kuipers. Men vond het ongepast en vreemd dat de gepensioneerde militair Franciscus de nog jonge kinderen een militaire discipline wilde bijbrengen.

Zijn wettige vrouw Gerritje Jongbloed, die van welgestelde en gereformeerde afkomst was, kon deze misstappen niet verwerken, raakte aan de drank en verliet uiteindelijke de ouderlijke woning en probeerde als landloopster bedelend aan de kost te komen. Waarna ze waarschijnlijk in de Ommerschans terecht is gekomen. 

Baron van Dedem, de burgemeester van Nieuwleusen kende de familie Jongbloed goed en heeft uiteindelijk ingegrepen en Franciscus Polman laten opbergen. Volgens de overlevering was hij gekluisterd met een ijzeren bal aan zijn been.

Na de opname van Franciscus Polman in het Elisabeth Gasthuis in Deventer, probeerde Trijntje Kuipers financiële ondersteuning te krijgen van de gemeente Nieuwleusen, maar die verwezen haar naast de plaats Vledder waar ze geboren was.

De overgrootvader van Frans Polman, Jacob Polman was de oudste wettige zoon van Franciscus Polman. Hij was bevriend met Baron van Dedem. Jacob Polman sprak nooit over zijn ouders. Toch zijn de verhalen via de grootmoeder van Frans Polman, die de verhalen van haar schoonmoeder hoorde toch bij de nazaten van Franciscus Polman terecht gekomen.

Baron van Dedem.

En dat was niet het enige dat achterkleinzoon Frans Polman me kon vertellen over Franciscus. 

Nog spectaculairder was het verhaal dat Franciscus Polman een onwettige zoon van Napoleon Bonaparte zou zijn. Hij was toen nog een jonge officier in Parijs. De moeder van Franciscus zou al marketentster veel onderweg geweest zijn en schuwde een wat verder reisje naar het buitenland niet. Er is volgens Frans Polman inderdaad een officiële overlevering, dat Napoleon als jonge officier verliefd was op een Nederlandse vrouw, maar geen relatie met haar kon aangaan, omdat zij gehuwd was. Bewijsstukken of aanwijzingen heeft Frans Polman nooit gevonden, maar het levert wel een prachtig verhaal op!

Trijntjes zoon Heere Jacob Kuipers werd geboren op 27 oktober 1852 in Coevorden in het huis van Hendrik Koops aan de Oosterstraat. Ik vond een gepensioneerd militair in de bevolkingsregister van Coevorden die van 1861 tot 1870 aan de Oosterstraat woonde samen met zijn gezin. Ik vermoed dat Trijntje hier ook als dienstmeisje werkte. Volgens de geboorteakte van Heere Jacob Kuipers was ze zonder beroep en woonde ze in Nieuwleusen. Franciscus was in elk geval niet de vader omdat hij al was overleden. Misschien was Hendrik Koops de vader? Het kan eigenlijk iedereen wel zijn na het verhaal van Frans Polman. Ze nam het blijkbaar niet echt nauw met de huwelijkse staat van de mannen waar ze bij in huis woonde.

Zestien jaar lang heeft Trijntje zich moeten redden als alleenstaande moeder van vier onwettige kinderen totdat ze Wijnandus van Adrichem ontmoet en hij met haar wil trouwen. 

Handtekeningen op de huwelijksakte

Wijnandus was op dat moment kleermaker in Den Ham en Trijntje arbeidster en woonde ook in Den Ham. 

Wijnandus krijgt er meteen drie stiefkinderen bij en samen krijgen ze dochter Petronella. Vermoedelijk is dochter Rompke dan al overleden want over haar kan ik niks vinden. Vijf jaar na hun huwelijk overlijdt Wijnandus in Veenoord, maar volgens zijn overlijdensakte woonde hij in Hellendoorn. Dit past voor mij niet in het beeld, maar het zal er niet voor niets in staan…

Dochter Franciska is altijd in Den Ham blijven wonen en huwde daar in 1876 met Lambertus Peters en samen kregen ze in elk geval 6 kinderen. Franciska overleed op 42 jarige leeftijd in Den Ham.

Franciscus Kuipers trouwde in Den Ham op 10-02-1881 met Catharina Hermina Schreuder. Ze kregen in elk geval een dochter; Catharina Kuipers die trouwde met Gerhardus Hermannus Schulte. Moeder Trijntje Kuipers was bij het huwelijk van Franciscus Kuipers en Catharina Hermina Schreuder aanwezig in 1881, dus toen leefde ze nog. Het is het laatste spoor dat ik van haar heb kunnen vinden.

Jongste zoon Heere Jacobs Kuipers trouwde met (Anna) Margaretha Hölscher. Samen kregen ze vijf kinderen waarvan geen enkel kind ouder is geworden dan 2 maanden. Heere overleed op 28-10-1940 in Groenlo op 88 jarige leeftijd.

Update! Na jaren zoeken heb ik eindelijk het overlijden van Trijntje gevonden. Op Genealogie Online zag ik dat iemand het huwelijk van Trijntjes zoon Heere Jacobs Kuiper had gevonden in Wesuwe, Duitsland op 4 maart 1895. Ik bedacht me dat Trijntje misschien wel met haar jongste zoon mee naar Duitsland is gegaan omdat het overlijden hier in Nederland niet te vinden was. Ik begon met het zoeken vanaf maart 1895. En het allerlaatste overlijden van 1895 was het raak! Trijntje is inderdaad overleden in Meppen, Duitsland. Ze werd begraven op 4 januari 1896. Trijntje werd 71 jaar oud. Zonder het huwelijk van haar zoon had ik dit overlijden nooit gevonden. Ik combinatie van volharding en een gelukstreffer!