Reinerus Ruiten

Het is kwart voor vijf op de ochtend van 19 maart 1846. Over twee dagen begint officieel de lente maar buiten is het koud en sneeuwt. In een huisje in Kampen ligt de 25 jarige Maria Alberts Diender in bed. Na uren weeën gehad te hebben is ze nu aan het laatste stadium van haar bevalling gekomen. Ze zucht steunt en perst en om vijf uur wordt met behulp van vroedvrouw Johanna Kuijlman haar eerste kind geboren. Het is een jongetje en krijgt dezelfde naam als zijn grootvader; Reinerus. Zijn roepnaam is Reinier. De vader van het kleine jongetje is de schippersknecht Jacob Reijers Ruiten en weet nog van niks. Er moet brood op de plank komen voor de kleine baby en dus is hij is vissen op de Zuideezee. De volgende ochtend doet daarom de vroedvrouw aangifte van de geboorte van de kleine Reinerus.

Reinier Ruiten

Jacob en Maria zijn nog maar pas getrouwd. Amper twee maanden geleden gaven ze elkaar het
Ja-woord.
De zwangere buik van Maria moet duidelijk te zien zijn geweest. Als Reinerus drie jaar is, is zijn moeder opnieuw zwanger. Jacob werkt inmiddels als schippersknecht bij de schipper Jacob van Heisbergen. Ook de in Kampen woonachtige Fokke Jacobs van der Slacht werkt als schippersknecht op het schip van Jacob van Heisbergen. Op 18 augustus is het drietal in Leeuwarden als het noodlot toeslaat. Jacob overlijdt 's nachts om 2.00 uur, slechts 34 jaar oud.
's Ochtends zijn het Schipper Jacob en knecht Fokke die de dood aangeven. Ze weten dat zijn vrouw Maria heet, maar meer is ze niet bekend, ook de achternaam is niet correct.
Er heerst op dat moment Cholera in Leeuwarden. In de dagen rond de dood van Jacob overleden er al 8 mensen aan deze ziekte. Mogelijk is Jacob ook een van deze slachtoffers. In zijn overlijdensakte staat hiervan echter niets vermeld.

Overlijdensakte Jacob Reijers Ruiten

Als Maria in Kampen het bericht krijgt van het overlijden van haar man is ze zeven maanden zwanger. Ze vertrekt hoogzwanger samen met de drie jarige Reinerus naar haar moeder op Schokland, waar ze op 17 oktober bevalt van zoon Jacob.
De beide broers groeien op het eiland. Wie de geschiedenis van het eiland kent weet dat dit waarschijnlijk in bittere armoe is geweest.
Als Reinerus 13 is en Jacob 10 wordt het eiland ontruimd. Hun huisje in Emmeloord met nummer 27A moet worden afgebroken en worden meegenomen naar Kampen.

Emmeloord, met in het roze huisje nr 27

Voor 23.81 gulden koopt Maria het eerste van de 21 stukken grond in de tuin van onderwijzer  Arnoldus Legebeke, die deze ter beschikking heeft gesteld aan de Schokkers. Hier herbouwt ze haar schokkerhuisje samen met haar zoons Reinier en Jacob. In huisje nr. 2, pal achter de woning van Maria gaat haar zus Anna wonen met man en kinderen.

Schokkerbuurt in Kampen. 

Schokkerbuurt in Kampen

Handtekening Maria Alberts Diender

Reinerus brengt de rest van zijn jeugd door in Kampen en zal, zoals zoveel Schokkers, heimwee hebben gehad hebben naar het eiland. Hij wordt volwassen maar treed niet in de voetsporen van zijn voorouders die vaak timmerman of arbeider waren. De textielindustrie is dan in opkomst en Reinier wordt Trijpwever. (Trijp is een soort fluweel)

Huisje nr 1 in de Schokkerbuurt

Hij leert de dienstbode Johanna Catharina Diender kennen. Ook een meisje van Schokker afkomst. Op 29 oktober 1874 trouwen ze. Reinier is 28, Johanna 23 jaar. 

Geld om de verplichte leges voor het huwelijk te betalen hebben ze niet en ze trouwen dus ook, zoals zoveel van mijn voorouders, met een verklaring van onvermogen. Het pas gehuwde stel blijft in Brunnepe wonen. 

Reinerus Ruiten en Johanna Catharina Diender

In 22 jaar tijd krijgt het echtpaar 10 kinderen:

Jacob Ruiten * 28-4-1876/ +29-7-1947

Jacob Ruiten

Johanna Maria Ruiten * 16-9-1877/ +18-2-1960

Albertus (Bart) Ruiten * 18-10-1879/ +31-12-1966

Bart Ruiten

Jacobus Ruiten * 8-3-1883/ +14-6-1883

Jacobus Marinus Ruiten * 30-3-1884/ +28-5-1884

Maria Jacoba (Marie) Ruiten *1-4-1885/ + 9-4-1983

Marie Mossel-Ruiten

Jacoba Hendrika Ruiten * 14-11-1887/ +16-10-1889

Jacobus Hendrikus (Kobus) Ruiten * 24-2-1891/ + 8-5-1971

Kobus Ruiten

Jacobus Marinus Ruiten * 8-9-1893/ + 27-6-1894

Catherina Helena (Heleen) Ruiten * 27-1-1897/ + 19-4-1971

Heleen van den Berg-Ruiten

Op 9 juli 1889 overlijdt Reinerus moeder Maria Alberts Diender. Ze is dan 68 jaar. Ze is nooit hertrouwd en woont bij Reinerus en zijn gezin in.
Als jongste dochter Heleen nog in de luier zit, trouwt oudste zoon Jacob met Katherina Stroeve, ook van Schokker afkomst en krijgen een zoon. Het gezin verhuisd vervolgens naar Deventer.
Zo wordt Reinerus op zijn 52e voor het eerst grootvader, zijn jongste dochter is dan twee jaar.

Bijna alle kinderen van Reinerus trouwen met een partner van Schokker afkomst.
Johanna Maria Ruiten trouwt met Marinus Kalter. Zoon Bart Ruiten trouwt met Maria Zalm.
Mijn overgrootmoeder Marie trouwt met Evert Mossel. Zoon Kobus trouwt met Trui Lohman en Heleen Ruiten trouwt met Antonius van den Berg.

Vermoedelijk alle drie de dochters van Reinerus Ruiten

Kleinkinderen krijgt Reinerus ook genoeg, ik heb er 38 geteld.

Reinerus vrouw, Johanna Catherina Diender, overlijd om 11 uur 's ochtends op 16 september 1910 aan de Noordweg 25 in Kampen op 58 jarige leeftijd. Na 36 jaar huwelijk is Reinerus ineens alleen....

Noordweg 25, Kampen

Zijn kinderen en klein kinderen houden hem op de been.

Onlangs stond er in het Schokkererf nr. 103 van september 2018 een aantal "vertelselties" van Marie Ruiten-Zalm. Het ging om opnames uit 1954 die door het Meertens Instituut waren gemaakt. Op deze opnames vertelt Marie Ruiten-Zalm in het Schokkers enkele verhalen over vroeger. Ook haar man Bart Ruiten is bij de opnames aanwezig. 

Bart, de zoon van Reinerus Ruiten, is niet veel te horen, maar wel zingt hij een liedje. Het is "het versje van de foekepot". Een versje dat vroeger op Schokland met vastenavond gezongen werd. 

Het versje van de foekepot
Van wie zou Bart dat liedje geleerd hebben? Van zijn vader Reinerus en zijn moeder Johanna?
Ik zie het helemaal voor me hoe het gezin 's avonds voor de kachel aan tafel zit om de kinderen het liedje te leren. Ik vind het bijzonder om te horen.
Als lid van de Schokkervereniging kun je op de site de opnames uit 1954 beluisteren.

Zuiderzeemuseum, 2000. Ik voor het huisje van Maria Alberts Diender en haar zoon Reinerus Ruiten.

Zuiderzeemuseum, 2000.
Mijn oma, Johanna Maria Mossel voor het huisje waar haar opa Reinerus Ruiten en zijn moeder Maria Alberts Diender hebben gewoond.

Reinerus heeft na het overlijden van zijn vrouw in 1910 nog heel veel jaren te gaan.
Zevenentwintig jaren zal hij nog doorbrengen zonder zijn vrouw. Reinerus sterft op 13 maart 1937 in Kampen op 90 jarige leeftijd.
In de archieven vind ik uit die tijd weinig over hem. Helaas ken ik ook niemand die me nog over hem kan vertellen. Een dochter in Enschede, een zoon in Deventer, ik denk dat hij ze amper nog eens heeft gezien. Woonde hij alleen of bij een van zijn andere kinderen in? Hoe sleet hij zijn dagen? Ik hoop het ooit nog eens te weten te komen.

Onderstaande foto kreeg ik pas geleden van een familielid. Ik denk dat dit wel eens Reinerus Ruiten zou kunnen zijn, samen met mijn overgrootmoeder Marie, zijn dochter. Het lijkt of ze samen van de kerk terug komen of zouden ze aan het winkelen zijn geweest?

Marie vertrok in 1927 met haar gezin naar Enschede dus de foto moet voor die tijd gemaakt zijn. Deze man, vermoedelijk Reinerus, moet hier zo tussen de 70 á 80 jaar oud zijn. 

Als iemand mij kan vertellen of dit Reinerus is of niet, dan hoor ik dat graag!

Marie Mossel-Ruiten met onbekende man